Zachodniopomorskie Towarzystwo Przyrodnicze (ZTP) jest organizacją pozarządową pożytku publicznego działającą na rzecz przyrody regionu od 1994 roku (do marca 2006 r. pod nazwą Zachodniopomorskiego Towarzystwa Ornitologicznego). W 2005 roku wyodrębniono z niej grupę roboczą pod nazwą Żubry Zachodniopomorskie. Od tego czasu zajmujemy się ochroną i monitoringiem całej populacji wolnych żubrów żyjących w naszym województwie.
W latach 2005-2007 został przeprowadzony projekt “Czynna ochrona żubrów w województwie zachodniopomorskim”, dotowany przez NFOŚiGW. Projekt polegał na podniesieniu różnorodności genetycznej populacji zachodniopomorskiej (dowiezienie 8 osobników z innych ośrodków w Polsce), podniesieniu kondycji zwierząt i rozrodczości stada oraz ograniczeniu liczby wypadków drogowych.
Projekt „Program ochrony żubra w Polsce: rozwój i ochrona stada zachodniopomorskiego” przeprowadzony przez ZTP w latach 2008-2010 poprzez uzyskanie dotacji Fundacji EkoFundusz został uznany w ramach prowadzonego przez Centrum Koordynacji Projektów Środowiskowych przedsięwzięcia „Ochrona różnorodności biologicznej na obszarach leśnych, w tym w ramach sieci Natura 2000 – promocja najlepszych praktyk” za najlepszą praktykę ochrony żubra. W ramach projektu zostały utworzone dwa nowe stada żubrów, tzw. satelitarne, liczące 16 osobników. Elementami projektu był także monitoring telemetryczny GPS, opieka zdrowotna i dokarmianie zimowe żubrów na całym terenie ich występowania.
Od 2006 do 2011 roku ZTP prowadziło działania na rzecz żubrów realizując nieodpłatnie powierzone przez Wojewodę Zachodniopomorskiego umową z dnia 12 lipca 2006 r. zadanie publiczne „Wybrane zagadnienia w ochronie wolnego stada żubrów zachodniopomorskich”, którego postulaty są realizowane do dzisiaj. W okresie 2010-2013 realizowaliśmy projekt POIS.05.01.00-00-189/9 „Ochrona żubrów in situ w województwie zachodniopomorskim” finansowany w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko (PO IiŚ) ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, którego efektem był wzrost populacji żubrów od 67 osobników do 110 (na rok przed zakończeniem projektu), utrzymanie dobrej kondycji i zdrowotności populacji, minimalizacja szkód od żubrów oraz wzrost akceptacji społecznej.
W wyniku projektu WND-RPZP.04.05.01-32-012/11 „Budowa zagrody pokazowej żubrów w gminie Mirosławiec” (Projekt I), finansowanego ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Zachodniopomorskiego na lata 2007 – 2013, Oś Priorytetowa 4. Infrastruktura ochrony środowiska, realizowanego w okresie 2012-2014 Zachodniopomorskie Towarzystwo Przyrodnicze utworzyło zagrodę pokazową żubrów, zlokalizowaną na obrzeżach areału występowania wolnego stada. Celem tego projektu było zabezpieczenie wolnej populacji żubrów przed nadmierną presją turystyczną, stworzenie „genetycznego zaplecza” dla wolnej populacji poprzez możliwość zasilenia wolnych stad osobnikami urodzonymi w zagrodzie oraz prowadzenie działań edukacyjnych i informacyjnych. Projekt objął budowę obiektów budowlanych na potrzeby obsługi żubrów i odwiedzających zagrodę turystów oraz przygotowanie kwater i obiektów do obsługi zwierząt w zagrodzie.
Obecnie ZTP realizuje projekt „Dywersyfikacja i rozwój populacji żubrów w północno-zachodniej Polsce”, współfinansowany w ramach Instrumentu Finansowego na rzecz Środowiska (ENV.E.3. – LIFE – Przyroda) ze środków LIFE+ (umowa o dofinansowanie projektu z dnia 8.07.2014 r. nr LIFE13NAT/PL/000010) oraz ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (umowa o dofinansowanie projektu z dnia 16.07.2014 r. nr 478/2014/Wn-16/OP-RE-LF/D), który potrwa do końca 2018 roku. Ochrona zachodniopomorskiej populacji żubrów zakłada szeroko zakrojone, kompleksowe działania związane z utrzymaniem i poprawą prawidłowej struktury gatunku w północno-zachodniej Polsce. Realizacja projektu Life pozwoli scalić w jeden funkcjonalnie spójny system elementy ochrony żubrów tworzone we wszystkich uprzednio i obecnie realizowanych projektach.
Ideą projektu jest skokowa zmiana stanu populacji żubrów zachodniopomorskich w relatywnie krótkim czasie (wzrost liczebny populacji) z jednoczesnym znacznym rozszerzeniem areału występowania i utrzymaniem relatywnie niskich miejscowych zagęszczeń w ciągu 5 lat. Osiągnięciu tego celu służą intensywne działania ochronne, które mają być realizowane przez ekipę pracowników zatrudnionych w utworzonej specjalnie w tym celu Bazie Obsługi Żubrów podczas trwania projektu. Baza Obsługi Żubrów jest systemowym elementem ochrony populacji zachodniopomorskiej w ramach bieżącego projektu i po jego zakończeniu. Jako wyodrębniona komórka organizacyjna została utworzona przy prowadzonej przez ZTP zagrodzie hodowlano-pokazowej żubrów w Jabłonowie i korzysta z infrastruktury zagrody (biura, budynki gospodarcze).